Waarom moest dit per se? Centrale zaal, aanpalende ruimtes en einde (5)

Het idee om in de centrale ruimte een soort vijver van flessen te maken met daarin soundscapes van het getoonde gedicht, was bij de eerste beelden die zich in mijn hoofd vormden. Na de zwaarte van de bodykamer moest dit een scharnierpunt vormen naar de rest van de tentoonstelling. Ik wou tonen dat zwaarte ook een lichtheid kan incuberen, als een couveuse voor een nieuwe schakel. Voor deze soundscape had ik een stem voor ogen met een lichtere klankkleur, een stem die zich in alle hoeken en kanten kon bewegen. 

Een jaar voor ik mijn tentoonstelling opende, startte ik gesprekken met Russell Kadima (TK Russell), een artiest van wie ik intuïtief aanvoelde dat hij de soundscape moest doen. De professionaliteit en de empathische kracht om - zoals Russell het zelf benoemde - mijn innerlijke stem te zijn, verrijkte mijn creatieproces. Het gedicht wordt in de soundscape op vier verschillende manieren geïnterpreteerd en naarmate bezoekers langs de flessenvijver wandelen triggeren ze één of meer luidsprekers die in de flessen zitten.

Lichtheid in de zwaarte, vreugde in de dood, troost in het afscheid, dankbaarheid voor een hervertelde herinnering, besef dat tijd geen weg vooruit of achteruit is maar een entiteit die deel uitmaakt van ieders onderhuidse massa - deze pixels in mijn schrijfsels belichamen de gedichten uit de kamers naast de centrale ruimte en de eindgang.

In de maanden die aan mijn tentoonstelling voorafgingen, had mijn moeder de laatste fase van haar leven bereikt. Volledig bedlegerig en dement, zocht ze naar de realiteit. Ze herkende mij nog en in haar blik zag ik dat onze emotionele band volledig bewaard was. Alleen dat ze ooit een dochter had gebaard, wist ze niet. Ze was dankbaar toen ik haar over mijn vader vertelde, want ze herinnerde zich hem niet. Ik vertelde over mijn tentoonstelling in een wanhopige poging van mezelf om dat met haar te delen - het lukte niet maar ik had het verteld aan haar en zo bestond het voor mij meer.

De eerste ruimte aanpalend aan de centrale ruimte bevat de gedichten die ik voor en over mijn moeder schreef (het gedicht aan het begin van dit artikel is er één van). Twee broers die de tentoonstelling bezochten, bleven na afloop een uur napraten. Het had hen geraakt want ze wisten er zelf ook alles van om getuige te zijn van dementie. Ze herkenden.

Mijn moeder was tijdens haar laatste levensjaren gewoon thuis, maar eerder had ik haar zus, mijn tante en doopmeter, in een rusthuis moeten onderbrengen. Ze verbleef er slechts enkele maanden, maar dat afscheid noopte mij ertoe om ook hierover woorden te vouwen alsof ik haar nog een keer wou toedekken en omarmen.

De warme binnenkant van mijn rechterarm heeft nog steeds de afdruk van mijn laatste omarming met mijn vader de avond voor hij stierf. In de diverse volgende ruimtes bedank ik mijn overleden familieleden en dierbare vrienden voor wat zij mij hebben nagelaten. In een van de ruimtes rolde ik een grote witte papierrol uit over een sofa en er kwamen korte teksten op die tussen proza en poëzie balanceren. Ze vatten alle ruimtes in de tentoonstelling samen en ik schreef eraan verder in de maanden dat de tentoonstelling liep. Na de Gentse Feesten van 2019 ging de expo even dicht om op 15 augustus weer te openen en ik verder schreef op de papierrol. Mijn moeder was ondertussen op 1 augustus gestorven.

Wie de tentoonstelling uitloopt, komt via de lichtkamer in de gang waar 50 tegeltjes hangen met schijnbaar absurde opschriften in geel en blauw. Ze zijn woordcombinaties om van het woord WEG en van aWAY initiaalwoorden te maken. 

Het eindpunt wordt gevormd door twee werken. De beschouwing over het in vraag stellen van lineariteit van tijd hangt bij de uitgang. Een jong koppel vertelt mij dat ze al de hele dag praten over de thema’s die in de gedichten zitten. Als bij toeval zijn ze de tentoonstelling binnengelopen en willen eigenlijk het laatste werk gewoon in hun living hangen, zeggen ze.

Ik hoor twee oudere bezoekers praten in de gang: ze heeft gelijk, vang ik op, het is Einstein maar op haar manier. We zijn wetenschappers, verklaren ze later en ze blijven nog een hele tijd praten met mij.

Met deze online heropening kijk ik terug op veel bezoekers en op de dankbaarheid, het respect en de appreciatie die ik kon ontvangen. Ik deel de gedichten via het portfolio van DeadPoet met wie ze wil lezen. Ik eindig deze vijfdaagse terugblik met het allerlaatste werk.

Streef 

naar dat moment

verleden

keten het vast 

en vlucht ermee

verder