Vrouw met boek


Vrouw met boek

Historische monoloog van en met Sabine Martens

14 en 15 juli 2018 - Gent
Marie Daniels komt met haar moeder aan in Gent waar de sterfdatum van Karel Van Hulthem (1764-1832) wordt herdacht.
Ze raakt geïntrigeerd door de man die als levensdoel had om kennis te verspreiden voor iedereen. Als eenvoudige dochter van een naaister is ze een kennisspons en autodidacte via de boeken, kunst en plantencollectie die Van Hulthem heeft weten te redden van diverse bezetters. 
Als ze in 1901 in het bezit komt van een stuk grond in de Karel Van Hulthemstraat schrijft ze een sierlijke brief naar de burgemeester om er een huis te mogen bouwen. 
Het huis is er nog steeds en haar brief ook. Kom gerust binnen.
De auteur vertelt


Hoe intrigerend is het om te ontdekken dat het een alleenstaande naaister is die in 1901 het herenhuis bouwt waar DeadPoet is gevestigd. Vanuit die nieuwsgierigheid begon ik mijn onderzoek naar Marie Daniels. Ze begon mij te intrigeren en aangezien ik geen spoor had van familieleden, snuisterde ik in de archieven en bevolkingsregisters van de stad Gent. Dat spoor voerde me naar Hasselt waar Marie als bastaardkind opgroeide. Ik vond geschriften van haar terug en kon enkel concluderen dat ze degelijk onderwijs had genoten - op de één of andere manier - of dat iemand haar hierbij had geholpen.

Ik verdiepte mij in historisch werk over de geschiedenis van de vrouw in de samenleving, met Marie steeds in mijn achterhoofd. Hoewel ik mij terdege bewust was en ben van de strijd die vrouwen hebben geleverd om als een volwaardig persoon beschouwd te worden, was ik toch gechoqueerd over de arrogantie van de heersende “kaste”, namelijk de man. 

In wetgeving werden vrouwen gelijkgesteld met bezit en op die manier dus ook ontmenselijkt, zoals de “negerslaven” (bewoording van die tijd) die voor koopwaar doorgingen. Ik las over de dualiteit schoonheid en lelijkheid en hoe beide faliekant konden zijn. Schoonheid bij de vrouw maakte haar frivool, te pakken en na verloop van eeuwen ook dom. Lelijkheid isoleerde haar en reduceerde haar tot slaaf. Op boerenbedrijven werkten vrouwen het hardst en kregen ze als laatste de restjes te eten.

Ik besloot om voor de voorstelling naast Marie ook andere vrouwen in de kijker te zetten. Dat bleek helemaal niet moeilijk want een tweede pijler van de voorstelling vond ik in de straat waar DeadPoet gevestigd is. Een volgend intrigerend gegeven omdat ze naam draagt van Karel Van Hulthem, een voorvechter van kunst in het algemeen en boeken in het bijzonder. En net zoals de vrouw in de geschiedenis- en kunstboeken onzichtbaar is gebleven, bleef ook deze man volgens mij te veel onder de radar. Ik ontrafelde de geschiedenis van de tijd waarin hij leefde en ontdekte ettelijke vrouwen op de achtergrond van de politiek, maar wel met invloed. Bovendien besloot ik om voor de voorstelling enkel muziek te gebruiken van vrouwelijke componisten uit die tijd en die zijn er genoeg.



break
break


Over Karel Van Hulthem


Karel van Hulthem (1764-1832) behoorde tot een adellijk geslacht en studeerde rechten, filosofie, plantkunde en volgde tekenles bij Jan Van Reysschoot. Hij leefde in een zeer woelige tijd waarin bezettingen door Oostenrijk en Frankrijk elkaar afwisselden en de Brabantse Omwenteling  plaatsvond. Vooral de Franse bezetting van Gent leidde tot plunderingen. Van Hulthem was erdoor gepassioneerd kunst te verzamelen en hij slaagde erin een groot deel van het Gents patrimonium te redden. Eén van de belangrijkste werken uit zijn collectie was een verzameling Middelnederlandse geschriften die onder de naam het Hulthemse Handschrift bewaard zijn gebleven.

Van Hulthem was tijdens zijn leven als advocaat actief en was ook in diverse bestuurlijke organen of afvaardigingen de Gentse vertegenwoordiger. Hij was bovendien directeur van de Academie voor Teken-, Beeldhouw- en Schilderkunst en verbonden aan de universiteit van Gent.

Boeken waren voor hem een ongelooflijke bron van kennis en hoewel hij zelf niet publiceerde, stond hij bij vragen van zijn studenten steeds met een boek klaar. Indien Van Hulthem vandaag nog zou leven, zou hij een menselijke hyperlink zijn. Zijn boeken- en geschriftencollectie vormen de basis voor de Gentse universiteitsbibliotheek en de Koninklijke bibliotheek in Brussel. 

Zijn liefde voor beeldende kunst dreef hem ertoe om zo'n 200 werken die verbeurd waren verklaard door de Franse bezetter te redden. Deze werken vormen de basiscollectie van het Museum voor Schone Kunsten.

Door zijn reizen naar diverse plantentuinen en alweer zijn grote gedrevenheid om deze kennis te delen, richtte hij de Plantentuin van Gent op en was hij een belangrijke factor in het ontstaan van de Gentse Floraliën.


Over Marie Daniels


Marie Daniels was de bouwer en eigenaar van 2 herenhuizen in de Karel Van Hulthemstraat, waaronder het huis waar de zetel van DeadPoetvzw is gevestigd.

Ze werd geboren in 1858 als bastaarddochter. Haar moeder was amper 19 jaar en ze leefden in de Walputsteeg in Hasselt. Vermoedelijk kwamen ze naar Gent omdat de moeder naaister was en de textielindustrie in die tijd vrij belangrijk was voor de stad. Marie was 10 jaar toen ze met haar moeder in Gent aankwam en ze is zelf ook naaister geworden.

Over familie is heel weinig terug te vinden en het is merkwaardig dat Marie als eenvoudige naaister in 1901 en later in 1903 de mogelijkheid heeft om 2 grote herenhuizen te laten bouwen. Bovendien zijn de plannen in de brieven die ze naar de brugemeester schreef bewaard gebleven. De brieven zijn in een perfect Nederlands en Frans geschreven en getuigen van een zekere opvoeding en onderwijs.

Marie is nooit getrouwd en had geen kinderen en stierf in 1954. Op dat moment had ze de huizen reeds verkocht. 

In het leven van Marie spelen vrouwen een grote rol en de bewoners van het huis zijn nu ook overwegend vrouwen. De vrouw in de kunst en in de geschiedenis is echter in de tijd van Marie en van Karel Van Hulthem moeilijk te vinden. 

Zowel de persoon van Marie als van Karel en de liefde voor kunst vormen de inspiratie voor deze historische monoloog. De zoektocht naar de vrouw in de kunst is een extra drijfveer om deze voorstelling te maken.



break
break